Voorinstelling is niet alleen nodig voor translatie correctie, maar ook voor eventuele hoekverdraaiingen. Zie onderstaande figuur. Dit fenomeen doet zich met name voor bij stalen bruggen. De stijfheid van deze brugdekken is doorgaans veel lager dan van betonnen bruggen waardoor hoekverdraaiingen eerder optreden. Vooral bij grootschalig renovatie werk van stalen bruggen waarin ook nieuwe deklagen worden aangebracht. Het is echter niet uitgesloten bij betonnen bruggen.
Gelijk aan de translatie-voorinstelling moet de oplegging in zijn uiteindelijke gebruiksfase, dus na de bouw incl. alle rustende belastingen en op het einde van zijn ontwerplevensduur waterpas liggen. Alle verschillen in hoekverdraaiing tussen de fase waarin de oplegging wordt verbonden met boven- en onderbouw en zijn uiteindelijke gebruiksfase, dienen te worden onderkend. Voorbeeld: Als de opleggingen waterpas gesteld worden zonder rustende belasting (asfalt, beton) op het dek zullen de bovenzadels van de opleggingen in de gebruiksfase na het aanbrengen van de rustende belasting onder een hoek komen te staan. Om dat te voorkomen moeten de opleggingen dus worden voorzien van een voorinstelling.
Van de moderne type opleggingen kunnen alleen bolsegment opleggingen worden voorzien van een hoekvoorinstelling. Het voorinstellen van een hoekverdraaiing bij een bolsegment oplegging moet bij voorkeur door de fabrikant worden uitgevoerd.
Pot opleggingen en rubber opleggingen kunnen nadrukkelijk NIET van een hoekvoorinstelling worden voorzien. De reden hiervan is dat een pot/rubber oplegging alleen met een verticale belasting een hoekverdraaiing kan ondergaan. Deze belasting is als voorbelasting nooit aan te brengen met enkel de transportbouten. Bij de keuze van een toe te passen oplegging type is dit dus ook een belangrijk ontwerp/keuze criterium (zie ook hoofdstuk 3).
Net als voor de translatie zijn de tekenafspraken bij de voorinstelling van de hoekverdraaiing belangrijk in de ontwerpfase. In onderstaand figuur zijn deze aangegeven.
Volg na het aanbrengen van elke voorinstelling de volgende stappen:
- Opnieuw fixeren boven- en onder zadels met de transportbouten. Hierbij dient nadrukkelijk voorkomen te worden, dat het boven zadel een aanvullend hoekverdraaiing ondergaat ten gevolge van ‘niet egaal’ aantrekken van de transportbouten
- Aanstorten van de oplegging met beton/gietmortels bij betonnen bruggen of aanbrengen ankerbouten bij stalen bruggen (zie hoofdstuk 6.5).
- Direct na het eerste opstijven van de mortel/beton bij betonnen bruggen of op spanning zetten ankerbouten bij stalen bruggen de transportbouten gelijkmatig lossen (hand vast).
De zadels kunnen met hand vaste transportbouten wel schuiven over kleine afstanden, doch de zadels kunnen niet uit elkaar.
“Direct na” betekent dus niet: in late middag ondersabelen/storten en pas de volgende morgen lossen van de transportbouten!
Het betekent wel: na +/- 3 á 4 uur verharding van de verse mortel.
Een en ander is sterk temperatuur afhankelijk (korter in hoog zomer, langer bij kou).
Dit moment is ook benoemd in de RTD 1012 2017 art. 7. 11..8: De tijdelijke koppelingen moeten verwijderd zijn zodra de oplegging gaat functioneren. - Na constructieve uitharding van de beton/mortel volledig verwijderen van de transportbouten.
De benoemde derde stap is zeer belangrijk omdat ergens in de verhardingsfase van de mortels de oplegging ook de bewegingen van het dek gaat volgen. Deze bewegingen mogen een schadevrije verharding van de mortels niet verhinderen. Dit risico treedt vooral op bij renovatie van bestaande opleggingen. Temperatuur is dan altijd een factor, doch de bewegingen per dag zijn dan relatief klein en traag. Als de renovatie plaatsvindt bij een brug in verkeersgebruik zijn de bewegingen constant, meerdere per minuut en relatief groot. Dit zeker bij stalen bruggen.
Het gebeurt geregeld, dat bij inspectie blijkt dat de transportbouten (meestal M12 of M16), niet verwijderd zijn. Die transport bouten hebben dan de bewegingsvrijheid van de oplegging onderdelen ernstig belemmerd met verwrongen onderdelen en vaak ernstige corrosie tot gevolg.